Palusot sa Pagsuway sa Dress Code

Nitong nakaraan lang ay dumalo ako sa isang debut. Ikatlong debut ko pa lang yata itong dinaluhan. Ang kapuna-puna sa debut na ito, kaya ko s’ya gagawan ng sanaysay, ay ang kahilingan sa lahat ng bisita na dumalo nang naka-pormal. May dress code: formal wear

Halos dalawang oras din ang naging panahon ko noon para maghanda. At naubos iyon kaiisip, kasusukat, at kakahalukay sa mga kabinet, ng anumang pormal na pwede kong isuot. Maaga namang nag-imbita si R (hindi tunay na pangalan ng debutante), pero mayroon lang talaga akong masamang gawi na magpaka-kampante.

Isa lang naman iyong selebrasyon. Walang deadline. Walang grado. Walang gastos. Walang kinabukasang nakasalalay. Papapakita lang ng apresasyon sa labing-walong taong itinagal ni R sa mundo. At kainan. At kwentuhan. Hindi naman kailangang kabahan, ma-excite masyado o ano.

Ang problema nga lang ay naka-“formal” dapat. Sa huli, matapos ang isang oras kaka-hubad-suot ng maluluwag at masikip na mga polo, ay isinuot ko ang violet kong long sleeve (na halos kulay pink na) na s’ya ring isinuot ko noong ikalawang taon ko sa hayskul, para sa JS prom. At kahit mukha akong magsisimba, ay pinanindigan ko na ang suot ko – wala na rin namang mas mabuting pagpipilian. Maski ang itim kong sapatos ay noong hayskul ko pa huling ginamit. Puno na nga iyon ng alikabok at kinailangan ko pang kiskisin para magmukhang matinong sapatos.

Pagkatapos ay may isang oras din kaming naglakad-lakad, sumalo ng usok, at nagpakapawis ng mga kasama ko bago pa tuluyang pumunta sa venue na wala pa sa aming nakakatiyak kung saan.

Pinapasok at nakadalo naman ako doon sa debut.

Hindi nga rin ako makapaniwalang pinapasok ako. Pagsilip pa lang kasi namin sa loob ay parang biglang may portal to another dimension. Mula sa gawa-sa-kahoy na mga bahay na pumapaligid sa venue, ay sumambulat sa amin ang isang mala-pantasyang lugar na nagtataglay ng makukulay na ilaw, mahikal na halimuyak, at kaakit-akit na mga nilalang. Ito, kumpara naman sa akin na pang-simbahan na ang bihis, amoy usok pa ng sasakyan.– hindi bagay. Pagkaupo ko nga sa isa sa mga pabilog at malaking mesa ay napansin ko kaagad ang mga waiter (o anumang tawag sa kanila) na marahil ay mula sa caterer – dahil mas pormal pa ang suot nila kaysa sa akin.

Noong malaman ko pa lang na pormal dapat ang suot sa debut na iyon ay itinatanong ko na sa sarili ko kung para saan nga ba ang pormalidad. O kung ano nga ba ang pormalidad.

Batay sa mga suot ng dumalo sa debut ni R (na long-sleeve, americana, polo, gown, o dress), ay Amerikano ang depinisyon ng “pormal.” Kung tutuusin, ay dapat barong at saya ang suot ng, kundi ng lahat, ng karamihan sapagkat ito nga naman ang pambansa nating kasuotan (na kung iisipin ay galing lang naman talaga sa Kastila). Gayunpaman, wala akong nakitang kahit isang naka-barong o naka-saya. Gusto ko sanang mag-barong, kaya lang wala naman akong ganoon.

Pero kahit na anong pormal na damit ng kahit anong kultura pa ang suot, para saan nga ba? Naalala ko pa noon sa isang klase ko tungkol sa Komunikasyon kung paano kami pinag-pormal ng aming propesor – kasama raw sa ganda ng magiging speech namin ang aming porma. Ang tanong, bakit? Ibig sabihin ba ay mas kapani-paniwala ang naka-americana kaysa naka-sando? Hindi dapat. Kung speech ang pag-uusapan, wala dapat epekto ang bihis ng isang tao. Ang mahalaga doon ay ang kanyang sinasabi at kung paano n’ya ito sinabi. Kaya maraming ring nabibikitama ang mga saleslady at salesman na bumili ng mga produktong kundi lugi sa kalidad ay lugi naman sa presyo, dinadala ng itsura nila ang kanilang produkta, na, kung tutuusin, ay maihahalintulad sa budol-budol gang (ang pinag-iba lang, hindi naman mga saleslady at salesman ang kumikita).

At kung debut naman, hindi rin siguro dapat. Ang esensya naman ng pagdalo sa debut ay pagpapakita nga ng pagpapahalaga sa debutante. Sa ganitong batayan, mas mahalaga pa ang regalo kaysa bihis.

Kung walang halaga ang pormal na bihis para sa pagsasalita at pagdalo sa debut o pagdiriwang ng mga kaarawan, saan nga ba ito may halaga? O mas mainam na tanong, ano nga ba ang halaga ng pormal na bihis? Simbolikong pagkilala. Iyon lang naman. Sa isang lipunang may Amerikanong kultura, ay paborable para sa isang indibidwal na magsuot ng americana sapagkat ito ang katanggap-tanggap, ito ang kinikilalalang tama, wasto.

Kung gayon, ang pagsusuot ng pormal na damit; ng americana, slacks, at itim na sapatos, ay isang uri ng pagkilala sa dominasyong ng kulturang kanluranin sa ating bansa. Kaya sa susunod na maasiwa ka (gaya ko) dahil sa pagsuot ng “pormal” na damit, hubarin mo na lang; kasabay ng paghubad sa amerikanong impluwensya.

[December 19, 2010; siyam na araw matapos iyong mismong debut; medyo watak-watak to, watak-watak rin kasi ang panahon ng pagkakasulat : /]